‘මායාවරුන්ගේ දින දර්ශණය සහ 2012 ලෝක විනාශය’

ඒ ඒ සංස්කෘතියෙහි ඇති සංකල්ප අතර ඇත්තේ ඉතා දළ සමිබන්ධයක් බව මේ වන විට අවබෝධ වී ඇතැයි සිතමි. අප අම්මා යැයි කියන්නේ ඉංගි‍්‍රසීන් මදර් හෝ මමී හෝ යැයි කියන අරුතින් ම නොවේ. සිංහල බෞද්ධයන්ගේ සත්වයා යනු ඉංග‍්‍රීසීන්ගේ ඇනිමල් නොවේ. ඉංගිරිසින්ගේ ඇනිමල් යනු සිංහල බෞද්ධයන්ගේ සත්වයන් යන කුලකයෙහි උපකුලකයක් ලෙස නො සැලකිය යුතු බව අවබෝධ විය යුතුය. එමෙන්ම ඉංගී‍්‍රසින්ගේ මදර් යන්නෙන් කියැවෙන ගුණවලට අමතර ව තවත් ගුණ සිංහල බෞද්ධයන්ගේ අම්මා යන්නෙහි අන්තර්ගත වී ඇතැයි නො සිතිය යුතු ය.

ඒ ඒ සංකල්ප වෙන වෙන ම සංකල්ප වෙයි. එහි ඇති යම් සමානත්වයක් හේතුකොටගෙන අපි ඒ ඒ සංකල්ප එක් භාෂාවකින් තවත් භාෂාවකට පරිවර්තනය කරමු. එහෙත් එහි දී ඉතාමත් සාමාන්‍ය අවස්ථාවල දී මිස සියුම් අවස්ථාවල දී ඉන් අරුතක් ලබාදීමට හැකි නො වෙයි. වචනවල (සංකල්පවල) අදහස් හකුළුවා ව්‍යංගයෙන් විවිධ අදහස් ප්‍රකාශ කරන කවියෙහි මේ ප්‍රශ්නය බැරෑරුමි ලෙස උද්ගත වෙයි. එක් භාෂාවකින් ලියැවුණු කවි වෙනත් භාෂාවකට පරිවර්තනය කිරීමේ දී පරිවර්තකයාට විවිධ අභියෝගවලට මුහුණ පෑමට සිදුවෙයි.

බුදුදහම ඉංගිරිසියෙන් ප්‍රකාශ කිරිමට හැකි යැයි මම නො සිතමි. ඉංගරිසියෙන් බුදුදහම ප්‍රකාශ කරද්දී ඒ භාෂාව නිර්මාණය වී ඇති ක්‍රිස්තියානි සංස්කෘතියෙහි බලපෑම ජයගැනීම ප්‍රශ්නයක් වෙයි. ශක්තිය යන වචනය ඉංගිරිසියට පරිවර්තනය කරන්නේ කෙසේ ද? නැතහොත් එනර්ජි යන වචනය සිංහලට පරිවර්තනය කරන්නේ කෙසේ ද? සංකල්පවලින් ඉංගිරිසියෙහි හා සිංහලයෙහි දැක්වෙන්නේ එකම අදහස් නොවන බැවින් අප එකිනෙකා මුහුණපාන ප්‍රශ්න කෙතෙක් ද?

කුසල් ශක්තිය අකුසල් ශක්තිය පාරමී ශක්තිය ආදිය ඉංගිරිසියට පරිවර්තනය කළහැකි යැයි නොසිතමි. මේ ශක්ති සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියෙහි නම් ආධ්‍යාත්මික ශක්ති වෙයි. එහෙත් සාමාන්‍යයෙන් ඉංගිරිසියෙහි ශක්තිය යන්නෙන් අදහස් වන්නේ භෞතික ශක්තියකි. මිනිසාට තම සිරුරේ ඇති ශක්තිය යොදාගනිමින් යම් වස්තුවක් තල්ලු කළහැකිය. එසේත් නැත්නමි ඇදගෙන ගයි හැකි ය. බටහිර සංස්කෘතියෙහි ඇතැම් සත්වයන්ට ද එනමි සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියෙහි නම් ඇතැමි තිරිසන් සතුන්ට ද එසේ කළ හැකි ය. ඉංගිරිසින්ගේ බලය යන සංකල්පය තැනී ඇත්තේ මේ භෞතික ශක්තිය පදනම් කරගනිමිනි.

අශ්ව බලය යනුවෙන් ඇති සංකල්පය (අද ඊනියා ජාත්‍යන්තර සමම්මත ඒකක යටතේ එය භාවිතා නො කෙරේ) අශ්වයකු පැයකදී කරන කාර්යය මත පදනම් ව ගොඩනගා ඇත. කාර්යය යනු දළ වශයෙන් බලයේ හා බලය යෙදෙන ලක්‍ෂ්‍යයෙහි විස්ථාපනයෙහි ගුණිතය වෙයි. ජවය යන සංකල්පය ඒකක කාලයකදී සිදුකරන කාර්යය සඳහා යොදා ගැනෙන්නේ යැයි සිතමි. ඒ කෙසේ වෙතත් ශක්තිය යන්න ඉංගරිසි සංස්කෘතියෙහි මුල දී යෙදුණේ මිනිසුන් අශ්වයන් වැනි සතුන් දුම්රිය ඇංජිම වැනි යන්ත්‍ර විසින් යම් වස්තුවක් ස්පර්ශ කරමින් තල්ලු කිරීමෙහි දී හෝ ඇදගෙන යෑමෙහි දී වැයවන්නක් හැඳින්වීම සඳහා ය.

එහෙත් නිව්ටන් හා පසුව ෆැරඬේ හා මැක්ස්වෙල් විද්වතුන් විසින් ඒ සංකල්පය වෙනස් කරනු ලැබිණි. නිවිටෝනීය ගුරුත්වාකර්ෂණ බලය යෙදවීමට ස්පර්ශවීම අනවශ්‍ය විය. සුර්යයා හා පොළොව එකිනෙක මත ගුරුත්වාකර්ෂණ බලයක් යොදන්නේ එකිනෙක ස්පර්ශ කරමින් නොවේ. කාන්දමක් විසින් අල්පෙනෙත්තක් මත බලයක් යෙදෙන්නේ අල්පෙනෙත්ත ස්පරශ කරමින් නොවේ. එය තේරුම් කරදීම සඳහා මැක්ස්වෙල් විද්වතාට ක්‍ෂෙත්‍රය යන සංකල්පය හඳුන්වා දීමට සිදුවිය. ගුරුත්වාකර්ෂණ ක්‍ෂෙත්‍රය යන්න ද මැක්ස්වෙල් විද්වතාගෙන් පසුව භාවිතයට ආ සංකල්පයක් විය. නිව්ටන් විද්වතාට සූර්යයා හා පොළොව එකිනෙක ස්පර්ශ නොකර බලයක් යොදන්නේ කෙසේ දැයි තේරුමි කර දීමට නො හැකි විය.

වස්තු එකිනෙක ස්පර්ශ කරමින් හෝ නොකරමින් හෝ ශක්තිය වැය කරන්නේ ය යන්න බටහිර අදහසකි. ඒ සමහ ඇත්තේ යාන්ත්‍රික විද්‍යුත් චුමිබක ආදී භෞතික ශක්තියක් පිළිබඳ සංකල්පයකි. එහි ආධ්‍යාත්මික ශක්තියක් පිළිබඳ සංකල්පයක් නැත. එහෙත් සිංහල බෞද්ධයනට ශක්තිය යන්නෙන් ආධ්‍යාත්මික ශක්තිය පිළිබඳ අදහසක් ද ගෙන දෙයි. සිංහල බෞද්ධ ශිෂ්‍යයනට එනර්ජි යන්න ශක්තිය ලෙස පරිවර්තනය කිරීමෙන් බටහිරයන් බලාපොරොත්තුවන අදහස ලැබෙන්නේ ද යන සැක සහිත ය. ඇතැම් සිංහල බෞද්ධ ශිෂ්‍යයන් බටහිර එනර්ජි හා සිංහල ශක්තිය යන සංකල්ප දෙකෙහි වෙනස අවබෝධ කර ගනිමින් ඒ සංකල්ප නිරවුල් ව යොදාගන්නවා ඇත. එහෙත් සිංහල බෞද්ධ සිසුන් බහුතරයක් මේ සංකල්ප දෙක මිශ්‍ර කරගනු නිසැක ය.

ඉංගිරිසි ක්‍රිස්තියානි සංස්කතියෙහි බිහි වී ඇති ශක්තිය සංස්ථිතික වෙයි. එනම් ශක්තියේ ස්වරූපය තාපයෙන් විද්‍යුතයට යාන්ත්‍රිකයෙන් තාපයට ආදී වශයෙන් වෙනස් කළ හැකි නමුදු ශක්තිය විනාශ කිරීමට හෝ නිර්මාණය කිරීමට හෝ නො හැකි ය. මෙය ගලා එන්නේ දෙවියන් වහන්සේ ශක්තිය නිර්මාණය කිරීමෙන් පසුව එය අඩු වැඩි කිරීමට කිසිවකුට නො හැකි බව පදනම් කරගනිමිනි. බටහිර ක්‍රිස්තියානි විද්‍යාවේ සංකල්ප නිර්මාණය වී ඇත්තේ දේව නිර්මාණයට එකඟව ය. එහි අද දෙවියන් වහන්සේ කෙනකුගේ නිර්මාණයක් නැති වුවත් අහම්බෙන් සිදුවන නිර්මාණයක් වෙයි. විශ්වවේදයේ ඊනියා මහා පිපුරුම යනු දෙවියන් වහන්සේ කෙනකු නැතිව සිදුවන නිර්මාණයකි. මෙරට අනෙක් අය මහා පිපුරුම පිළිගත්තත් සිංහල බෞද්ධයකු ලෙස මම එය ප්‍රතික්‍ෂෙප කරමි.

සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියෙහි ශක්තිය යන්න සංස්ථිතියක් නොවේ. මා දැනට තේරුමි ගන්නා ආකාරයෙන් සිංහල බෞද්ධ සංස්කෘතියෙහි ශක්තිය අනන්ත වෙයි. විශ්වය ද අනන්ත වෙයි. එපමණක් නොවේ. එය අපරිමිත ද වෙයි. මේ විශ්වය විටෙක සංකෝචනය වෙයි. තවත් විටෙක ප්‍රසාරණය වෙයි. ප්‍රසාරණය වන්නාවූ ද සංකෝචනය වන්නා වූ ද පරිමිත විශ්වයක් සඳහා ආකෘතියක් අපි කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලයෙහි නිර්මාණය කර ඇත්තෙමු. යථා කාලයේ දී අපරිමිත වු ද අනන්ත වූ ද සංකෝචනය වන්නා වූ ද ප්‍රසාරණය වන්නා වූ ද විශ්වයක් (විශ්වයක ආකෘතියක්) නිර්මාණය කිරීමට අපි බලාපොරොත්තු වෙමු.

අද ලෝකයේ අකුසල් ශක්තිය කුසල් ශක්තියට වඩා විශාල වන බව පෙනී යයි. ලෝකයේ වැඩියෙන් ඇත්තේ පන්සිල් රකින මිනිසුන් නොව කඩන මිනිසුන් ය. මිනිසුන් හැරෙන්නට අමනුෂ්‍යයන්ගේ ද තිරිසන් සතුන්ගේ ද මිථ්‍යාදෘෂ්ටික දේවතාවන්ගේ ද අකුසල් ශක්තිය ඉමහත් වෙයි. අකුසල් ශක්තිය වර්ධනය වීම බටහිර ක්‍රිස්තියානි සංස්කෘතික ආධිපත්‍යය යටතේ ඉතා වේයෙන් සිදු වී ඇත.

සිත් පිත් නැති භෞතික ලෝකය ද දෙවියන් මිනිසුන් තිරිසන් සතුන් අමනුෂ්‍යයන් සහිත සත්ව ලෝකය ද එකිනෙකින් වෙන්ව පවතින්නේ නොවේ. මුළු මහත් සත්ව ලෝකය ම එකිනෙකාට සමිබන්ධ වී ඇත. අපි දෙවියන්ට හා භුතයන්ට පින් දෙමු. ඇතැම් මිනිසුන්ට අමනුෂ්‍ය දෝෂ ඇති වෙයි. ඒ අමනුෂ්‍ය දෝෂ දුරුකර ගන්නා අයුරු ද අපට උගන්වා ඇත. ඒ සඳහා ආධ්‍යාත්මික ගුණ වගාව අත්‍යවශ්‍ය වෙයි. සාමාන්‍ය අමනුෂ්‍යයන්ට මිථ්‍යාදෘෂ්ටික දෙවිවරුන්ට තම ශක්තියෙන් (අකුසල් ශක්තියෙන්) ආධ්‍යාත්මික ගුණයෙන් පොහොසත් අයට වින කළ නො හැකි ය. එහෙත් වසවර්ති මාර දිව්‍ය පුත්‍රයා වැනි බලසමිපන්න අයට බෝසතාණන් වහන්සේලාට වුව ද බාධක පැමිණවිය හැකි ය.

සත්වයන්ගේ කුසල් අකුසල් ශක්ති ස්වභාව ධර්මයාට ද බලපායි. කැලණිතිස්ස රජුගේ ක්‍රියාවක් හේතුකොටගෙන මුහුද ගොඩගැලූ බව අපි අසා ඇත්තෙමු. එය සුනාමියක් ද නැද්ද එහි දී මුහුදේ සිදු වු භූමිකමිපාවක් අතරමැද හේතුවක් වී ද නැද්ද ආදිය පසුගිය සුනාමියෙන් වසර හයකට පසු මට ප්‍රශ්න නොවේ. මුහුද ගොඩ ගැලුයේ කැලණිතිස්ස රජු රහතන් වහන්සේ නමකට පිරිනිවන් පෑමට සැලැස්වූ බැවිනි. කුසල් ශක්තිය හෝ අකුසල් ශක්තිය හෝ හේතුකොටගෙන භූමිකමිපා (මිහිකත සෙලවීම්) ඇතිවන බව අපි දනිමු.

අද ලෝකයේ සෑම තැනකම ඊනියා ස්වාභාවික ආපදා ඇතිවෙයි. හිම නිසා ගුවන් යානා ඇණ හිටියි. ගුවන් තොටුපළ වසා දැමෙයි. ලෝකයේ හැම රටකම පාහේ ගංවතුර ගැලිමි ඇතිවෙයි. දේශගුණික වෙනස්කමි ඇතිවෙයි. මේ දේශගුණික වෙනස්කමි ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යෑම වැනි හුදු භෞතික වෙනස්කමිවල ප්‍රතිඵල ද? එසේත් නැත්නම් මිථ්‍යාදෘෂ්ටික දෙවියන්ගේ හා මනුෂ්‍යයන්ගේ අධාර්මික ජීවන රටාවල ප්‍රතිඵලයක් ද එහි දැකිය හැකි ද? ගෝලීයඋෂ්ණත්වය ඉහළ යන්නේ ද බටහිර ක්‍රිස්තියානි සංස්කෘතිය විසින් මිනිසාගේ ඉන්ද්‍රිය පිනවීම සඳහා බටහිරයන් ම කියන පරිදි ක්ලෝරෝ ෆ්ලෝරෝ කාබන් ආදී රසායනික ද්‍රව්‍ය වායුගෝලයට එකතුකිරීම නිසා ය. තිරිසන් සතුන්ගේ හා අමනුෂ්‍යයන්ගේ අකුසල් ශක්තිය හැමදාමත් ඉහළ බැවින් ඔවුන් මේ ව්‍යසනයට දායක වී යැයි සිතිය නො හැකි ය.

මායා ශිෂ්ටාචාරයේ පැරුන්නන්ට අනුවල අඩුම තරමින් ඔවුන්ගේ දින දර්ශනයට අනුවල 2012 දී එනමි ලබන වසරේ දී ලෝක විනාශය සිදුවීමට නියමිත ය. බටහිර ක්‍රිස්තියානි නූතනත්වය යටතේ ලෝකයේ අධර්මය වර්ධනය වන ආකාරය අධ්‍යයනය තිරීමේදී මෙය සැබෑවක් වීමට අඩුම තරමින් සුළු ඉඩකඩක් ඇති බව පෙනී යයි. ලෝකය බටහිර මිනිසාගේ ආධිපත්‍යයට යටවූ දවසේ සිට ලෝක විනාශය ආරමිභ වී ඇත. මුළු ලෝකය ම බටහිර මිනිසාගේ ආධිපත්‍යයට යටවීම ද දෙවි මිනිස් ලෝකවල අධර්මය රජකිරීමේ ප්‍රතිඵලයකි. ඇතැමි සම්‍යක් දෘෂ්ටික දේවතාවන්ගේ පාරමී හා කුසල් ශක්ති පසුගිය සියවස් කිහිපයක විවිධ හේතු නිසා යටපත්වීම පසුබිමි කරගනිමින් එසේ සිදුවන්නට ඇතැයි සිතිය හැකි ය.

අපට ලෝක විනාශය නතර කළ හැකි ය. එමගින් ලෝක විනාශයට නව අරුතක් ද දිය හැකි ය. ඒ සඳහා සම්‍යක් දෘෂ්ටික දේවතාවන්ගේ හා ගුණගරුක මිනිසුන්ගේ එකතුවක් අවශ්‍ය වෙයි. අද සම්‍යක් දෘෂ්ටික දේවතාවුන් හින්දු වැනි වෙනත් හිතවත් දෙවියන්ගේ ද ආධාරයෙන් බලයට පත් වී ඇති මිථ්‍යාදෘෂ්ටික දෙවියන් යටපත් කිරීමේ ක්‍රියාවලියක් ආරමිභ වී ඇති බව ඇතැමි ධාර්මික මිනිසුන් කරන කියන දෙයින් පැහැදිලි වෙයි. එහි දී ධාර්මික මිනිසුන්ගේ කුසල් ශක්තියෙහි හා පාරමී ශක්තියෙහි ආනුභාවය ද සම්‍යක් දෘෂ්ටික දේවතාවුන්ට ලබාදිය හැකි ය.

ලෝක විනාශය නතර කළ හැක්කේ අප ධාර්මික වීමෙනි. අපේ කුසල් ශක්තිය වර්ධනය කිරීමෙනි. අප පන්සිල් රැකීමෙනි. සම්‍යක්දෘෂ්ටික දෙවිදේවතාවුන්, ඔවුන්ගේ හිතවත් දේවතාවුන්, ධාර්මික මිනිසුන් එකතු වී ලෝක විනාශය වැළැක්විය හැකි ය. එහෙත් එසේ කරනු ඇත්තේ බටහිර ක්‍රිස්තියානි නූතනත්වයේ ලෝකය වෙනුවට වෙනත් ලෝකයක් ඇරඹීමෙනි. ඒ අරුතින් ගත්කල බටහරි ක්‍රිස්තියානි නූතනත්වයේ ලෝකය විනාශ වීම ලෝක විනාශය ලෙස විවරණය කළ හැකි ය. අප අළුත් ලෝකයක් ආරමිභ නොකළහොත් බටහිර ක්‍රිස්තියානි නූතනත්ව ලෝකය විනාශ වීම සමග ලෝකය විනාශ වනු ඇත.

- මහාචාර්ය නලීන් ද සිල්වා

යහපත් සිතින් ලෝකය දැකීම!

"රාජ රාජ රාජාධිරාජ පරම භට්‌ඨාරක උත්තරාපත නාථ" මෙය කුමක්‌දැයි ඔබ දන්නේද? පැරැණි භාරතීය රජවරු උත්සාහ දැරුවේ මෙම ගෞරව නාමය ලබා ගැනීමටය. රජුන්ට ද රජ වූ උත්තම රජ වූ අධිරාජ වූ එක සරණය මම වෙමි යන අදහස එහි ගැබ්ව ඇත.

මෙය ලබා ගැනීම සිතනා තරම් පහසු කාර්යයක්‌ නොවේ. දික්‌විජය කළ යුතුය. තමන්ගේ බල පරාක්‍රමය මෙහෙයවා අනිකුත් රජවරු තමන් යටතට ගත යුතුය. තමාගේ පෞද්ගලික හැඟීම් ගැන නොසලකා ආචාර ධර්ම නොසලකා සටන් වැදිය යුතුය. යුද්ධයේ ඇත්තේ එකම එක ආචාර ධර්මයකි. ජීවිතය හෝ මරණයයි. යුද්ධය තුළ සියල්ල සාධාරණය. භාරතීය රජවරු පමණක්‌ නොව නැපෝලියන්, සීසර් වැනි බටහිර රජවරුන් සියල්ල සාධාරණ යුද්ධයක්‌ තුළින් රජුන් අතර රජෙක්‌ වීමට උත්සාහ දැරූහ. ඔවුන්ගේ ධර්මය ඔවුන්ගේ ආගම යුද්ධය පමණක්‌ වේ. පෙර කී ගෞරව නාමය ලැබීමට එවැනි යුද්ධයක්‌ සිදු කළ යුතුය. එහෙත් අවාසනාවකට ඔවුන් අධිරාජ්‍යයන් බවට පත් වූ පසු ඔවුන්ගේ ඔටුන්නට යටත් වන ඔවුන්ට ගෞරවය පුද කරන පිරිසක්‌ ඉතිරි නොවේ.

රජු යන නාමය ජනයා රංජනය කරන්නේ යමෙක්‌ද , ඒ රජු යන නමින් හැඳින්වේ. රංජනය යනු සතුටු කිරීමයි. දික්‌විජය ප්‍රතිපත්තිය තුළ එවැනි සතුටු කිරීමක්‌ නොමැත. ඔවුන්ගේ බලය සියලු තැන පතුරුවන බැවින් එය රාජචක්‍රය නමින් හැඳින්වේ. චක්‍රය යනු රෝදයයි. එය කැරකේ. එවැනි රෝදයක්‌ මෙන් ඔවුන්ගේ බලය පැතිරේ. අශෝක අධිරාජයා, සීසර්, නැපෝලියන් වැනි රජවරු එවැනි රාජ චක්‍රය පැතිර වුවත් එය බිඳ වැටුණි. මන්ද විශාල ප්‍රදේශයක්‌ ආරක්‍ෂා කර ගැනීමට ඔවුහු අසමත් වූහ. පෙර සඳහන් කළ ගෞරව නාමය ලැබුවත් එය විනාශ වී ගියේය.

චක්‍රවර්ති රජුට ද මෙවැනි බලයක්‌ ඇත. ඔහුගේ අවිය යුක්‌තියයි. ඔවුහු ධර්මය තුළ පිහිටා කටයුතු කරයි. ඔහුගේ යුක්‌තිය නමැති චක්‍රය රෝදයයි. ලොව සැම තැන විසිර පවතී. එසේ වීමට ඔහු මහා පුණ්‍යවන්තයෙක්‌ විය යුතුය. තම බසට අවනත වන පෞරුෂයක්‌ හා ගෞරවයක්‌ තම ජීවිතය තුළ තබා ගත යුතුය. එම රජකම තවත් කෙනෙකුට පවරා දිය නොහැක. එය උපදවා ගත යුතුය.

අපිට ද රජෙක්‌ ඇත. ඒ බුදු රජය. අපිටත් ගුරුවරයෙක්‌ ඇත. අපේ ගුරු තිලෝගුරුය. බුදු රජුන්ගේ චක්‍රය ධර්ම චක්‍රයයි. එය තුන්ලොව පැතිර පවත්නා චක්‍රයකි. එනම් කාම, රූප, අරූප යන ලෝක තුනට අයත් දිව්‍ය ලෝක හයකුත් අපාය සතරකුත්, බ්‍රහ්ම ලෝකයත් එයට අයත් වේ. එයද ධර්මයකි. එහෙත් එය නිකම් නිකම්ම ධර්මයක්‌ නොවේ.

මෙලොවදීම ප්‍රතිඵල ලබාදෙන අකාලික, අවියෙන් බියෙන් හසුරවන්නේ නැති පැමිණ බැලිය යුතු තමන් විසින් ම ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කළ යුතු ධර්මයකි.

මෙම ධර්ම චක්‍රය (රෝදය) අභියෝගයට ලක්‌ කළ නොහැක. එනම් මෙය අසත්‍යයකි. වැරදි දෙයකි. පිළිපැදීම නිසා අවැඩක්‌ ඇතිවන්නේ යෑයි කිව නොහැක.

ධම්මචක්‌ක සූත්‍රයේ ඇත්තේ ඒ අනුත්තර ධර්මයයි. එම ධර්මය බුදු රජු විසින් ම මනාව අවබෝධ කළ එකකි. ප්‍රඥ ඇස පිරිසිදු කරන එකකි. නුවණ ඇති කරන දහමකි. කෙලෙස්‌ නැති කරන එකකි. දුක නැති කරන දෙයකි. අවබෝධය පිණිස පවතින දෙයකි. නිවන පිණිස පවතින දෙයකි.

ජනයා සතුටු කරවීමට මෙයටත් වඩා දෙයක්‌ අවශ්‍යවේද? නැත අපේ බුදුරජ මෙසේ ජනයා සතුටට පත් කළ කෙනෙකි. එය තුන්ලොව සිසාරා පැතුරුණු චක්‍රයකි. ඇසූ ඇසූ දෙනා සතුටු වන සිත පහන් වන කාරණයකි. මෙය බුදු කෙනෙකු විසින් ම කළ යුතු දෙයකි.

මෙම ධම්මචක්‌ක දේශනය අසා මනු ලොව සිට අකනිටා බඹලොව දක්‌වා සාධුකාර දුන්නේය. එනම් සත්ත්වයා රංජනය වූවේය. සතුටට පත් වූයේය.

මෙම කාරණය නැවත මතකයට නැගිය යුත්තේ ඇයි. මෙම දම්සක්‌ දේශනාව අසා දේශනා කොට අදවන් ඇසළ පොහෝ දිනට වසර 2600 ක්‌ ගත වේ. විශ්මය එය අධිරාජ්‍යයන්ගේ රාජ්‍යයන් මෙන් ධර්ම චක්‍රය විනාශ නොවීමයි. සැබවින්ම මෙම ලෝක සත්‍ය මේතාක්‌ කාලයක්‌ නොනැසී පවත්නේ කවර කරුණක්‌ නිසාද. කවර බලයක්‌ නිසාද? මෙම ධර්මය පුරුදු කිරීමෙන් පුහුණු කිරීමෙන් ප්‍රඥව නමැති ඥානය උපදවන, විද්‍යාව උපදවා ආලෝකය උපදවන දහමක්‌ නිසා ය.

අප අද දින කතා කරන්නේ මේ දහමේ එන එක්‌ කාරණයක්‌ ගැන ය. එනම් සම්මා දිට්‌ඨ§ය පිළිබඳවය. සම්මා දිට්‌ඨ§ය දෙයාකාරයි. ලෞකික සම්මා දිට්‌ඨ§ය, ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්‌ඨ§ය, වශයෙන් ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්‌ඨ§ය කියන්නේ නිවන සඳහා ඇති එකම මාවතයි. බුදුරජාණන් වහන්සේ ඉදිරිපත් කළ ත්‍රිවිධ ශාසනය බව අවබෝධ කර ගැනීමයි. ප්‍රතිපත්ති, ප්‍රීතිවේද, පර්යාප්ති වශයෙන් හඳුන්වන මෙම ත්‍රිවිධ ශාසනය තුළ හැසිරීමෙන් පමණක්‌ ම නිවන අවබෝධ කළ හැකි වේ.

ජාලය යනු දැලයි. බ්‍රහ්මජාලය යනු බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ත්‍රිsවිධ ශාසනයෙන් බැහැරව වෙනත් ප්‍රතිපදාවන් අනුගමනය කිරීමෙන් නිවන් බලාපොරොත්තුව කටයුතු කිරීම නිසා ඇතිවන අර්බුදයයි. ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්‌ඨ§ය ඇත්තේ නම් මෙවැනි අතරමංවීම් සිදු නොවේ. ඔබට ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්‌ඨ§ය අවශ්‍ය ද? එසේ නම් සුවිශාල වූ හික්‌මීමකින් යුක්‌තව ලෝකය දෙස බැලිය යුතුය. සන්සුන් මනසට පමණක්‌ ලෝකය අවබෝධ වේ. අගතිගාමී වේ නම් යථාවබෝධය ලැබිය නොහැක. මෙම අවබෝධය ලැබීමට පෙරාතුව ඔබ ලෞකික සම්මා දිට්‌ඨ§ය ලද යුතු වේ. මෙලොව ඇත. පරලොව ඇත. මව ඇත. පියා ඇත. දානයක්‌ ඇත. යාගයක්‌ ඇත. කුසලාකුසල කර්මයන්ට විපාක ඇත. දෙලොව ජයගත් ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයෝ ඇත යනාදී වශයෙන් දැක්‌මක්‌ ඇතිකර ගැනීම මෙහිදී ප්‍රයෝජනවත් වේ. මෙය ධර්ම චක්‍රයක්‌ වන්නේ කෙසේද? රජවරුන්ගේ රාජ්‍ය චක්‍රය භූමිය පුරා පැතිර පවත්නා සේ මෙම චක්‍රය සියලු මිනිසුන් අතර පැතිර පවතී. මොලාව පරලොව ඇතැයි විශ්වාස කරති. කිසි විටකත් ජීවිත හානියට හෝ අසද්ධර්මයකට පෙළෙඹෙන්නේ නැත. ඔහු නිතරම උත්සාහ කරන්නේ සෑම විටම තමාට හා සමාන වූ අයිතියක්‌ ජීවත් වීමට සැපය අපේක්‍ෂා කිරීමකට, දුක නොකැමති වීමට, සන්සුන් මානසිකත්වයකට, ලෝකය භුක්‌ති විඳීමට සමාන වූ වරප්‍රසාදයක්‌ තම තමන්ගේ කර්මයට අනුරූපව ලැබී ඇති බවයි.

සැබෑ මානව සබඳතාවන්ට ඔවුනොවුන් අතර අබෝධයට මෙය බෙහෙවින් ඉවහල් වේ. බාහිර සමාජ සබඳතා කෙසේ වෙතත් තම පවුල තුළ මාපිය දූදරු සබඳතා පවා මෙවැනි අවබෝධයකින් යුක්‌තව පවතී ද? එසේ පවතින්නේ නම් තම බිරිඳගේ දරුවන්ගේ අපේක්‍ෂාවන් නොසලකා බීමත්ව, එන පියවරුන් නොසිටිය යුතු ය. මානසික තෘප්තියට වඩා කායික තෘප්තිය උසස්‌ කොට සලකන ගැහැනු, පිරිමි නොසිටිය යුතුය. සියලු අපේක්‍ෂාවන් උසස්‌ පරමාර්ථයක්‌ සඳහා එක්‌තැන් කර ගත් ජනතාවක්‌ දැකිය හැකිය.ආතා අපේ

මේ ගෙවෙන්නේ කලියුගයයි. දැන් ඇත්තේ ධර්මයෙන් 1/4 කි. එනම් යමක්‌ හොඳ යෑයි කියනා විට එය සැබෑ ලෙසම හොඳක්‌ සේ දැකීමට කැමැති වන්නේ එක්‌ අයෙකු පමණි. තිදෙනෙකුම කියා සිටින්නේ එය වැරදි බවයි. ඔබ කල්‍යාණ ධර්මයක්‌ අනුගමනය කරනා විට එයට සහයෝගය දක්‌වන්නේ එය අගය කරන්නේ එක්‌ අයකු පමණි. තිදෙනෙක්‌ ම එය නින්දාවට ලක්‌ කරයි. තත්ත්වය එසේ නම් මේ ලෞකික සම්මා දිට්‌ඨිය අත්‍යවශ්‍ය යුගයක්‌ නොවන්නේද? කල්‍යාණ වූ ජීවන රටාවකට උරුමකම් කීමට ඔබ නොකැමතිද? මනුෂ්‍ය භවයක්‌ ලැබීම ඔබ දකින්නේ අයිතිවාසිකමක්‌ ලෙසද? වරප්‍රසාදයක්‌ ලෙසද? එය අයිතිවාසිකමක්‌ සේ සලකන තැනැත්තා සියල්ල තමාට අයිති වියයුතු ලෙසත්, සියලු දෙනා තමන් වෙත සේවය සැලසීමට සැදී පැහැදී සිටිය යුතු බවත් අපේක්‍ෂා කරයි. එහෙත් සැබෑ තත්ත්වය නම් කුමක්‌ද? මනුෂ්‍ය භාවය අයිතිවාසිකමක්‌ නොව වරප්‍රසාදයක්‌ පමණි. වරප්‍රසාදය ර¹පවතින්නේ එයට සුදුසු, එයට ආවේණික ගුණධර්ම ආරක්‍ෂා වනතෙක්‌ පමණි. එය අහෝසි වන තැන වරප්‍රසාද අහෝසි වේ. ඔබ දිවයන්නේ මනුෂ්‍ය වරප්‍රසාදය අහෝසි වී යන පිළිවෙතකය. මඛාදේව සූත්‍රයේදී බුදුරජාණන් වහන්සේ මෙසේ අනුශාසනා කරයි.

"මා කො ත්වං අනතිම පුරුසො හොති"

ඔබ මේ උතුම් ශාසනයේ පවත්වාගෙන යන්නන් අතර අන්තිමයා නොවිය යුතුය. මනුෂ්‍ය සංහතියේ අවසානය ළඟා කරන තැනැත්තා නොවිය යුතුය. ඔබ අප ගමන් කරමින් සිටින්නේ එවැනි මාවතක ද? 2600 සම්බුද්ධත්ව ජයන්තිය සමරන මොහොතක එහි තේමාව වූයේ "පිළිවෙතින් පෙළ ගැසීමයි" ඔබේ පිළිවෙත ධර්ම චක්‍ර පිළිවෙතෙහි එන සම්මා දිට්‌ඨ§ය පදනම් වී ඇත්නම් ඔබ ලෝකයට ශාන්තියක්‌ වනු ඇත. මතක තබා ගන්න මේ පැවසුයේ ඔබ අකමැති වුවත් ඇත්තකි.


උඩුහාවර සුමනරතන හිමි

බෝධි සත්වයෝ , දෙවියෝ සහ අනාගතය

මෙම ලිපිය අපගේ ගෞතම බුදුරජාණන්වහන්සේ සම්මා සම්බුද්ධත්වයට පත්වීමෙන් වසර 2600 වසරක් සපිරෙන සම්මා සම්බුද්ධත්ව ජයන්ති වර්ෂයේ ඇසළ පොහොය නිමිති කොටගෙන අවිද්‍යාවෙන් තොර විද්‍යාවක් පතන පාඨකයන් උදෙසා ලියන ලද්දකි. ඇසළ පොහොය නිමිති කොටගෙන  මෙවැනි ලිපියක් ලිවීම සඳහා අපට ආරාධනයක් කරන ලද  ලංකාසීනිව්ස් වෙබ් අඩවි සංස්කාරකතුමා හටද ධර්ම දානයක් වන මේ පින උරුම වේවා!

බුදු දහමට අනුව සසර දුකින් මිදී නිවන් දැකීම උදෙසා භාවිත කරන වාහන තුනකි. එම වාහන තුන තුන්තරා බෝධි නමින් හැඳින්වේ. සම්මා සම්බුද්ධත්වය(සම්‍යක් සම්බෝධිය), පසේ බුදුබව (ප්‍රත්‍යේක සම්බෝධිය), ශ්‍රාවක බෝධිය යනුවෙන් හැඳින්වෙන එම තුන්තරා බෝධීන් අතරින් එක් ක්‍රමයකින්ම නිර්වාණ අවබෝධය සිදු වේ. ඒ ඒ බෝධීන් උදෙසා පිරිය යුතු පාරමිතාවන් නොපුරා කිසිවකුටත් එම බෝධින් තුනෙන් එකකටවත් පැමිණිය නොහැක. එනම් නිවන් දැකීම සඳහා පාරමිතා පිරීම අනිවාර්ය කාරණයකි. පාරමිතා යනු නිවන් දැකීම අරමුණු කොටගෙන රැස්කරනු ලබන කුශලයෝ සමූහයක් වෙති. මෙම තුන්තරා බෝධීන් අතුරෙන් කිසියම් හෝ බෝධියක් උදෙසා පාරමිතා පුරන සත්පුරුෂයා, බෝධිසත්වයෙක් ලෙස හැඳින්විය හැක. එයින් සම්මා සම්බුද්ධත්වය සඳහා පාරමිතා පුරන තැනැත්තා මහා බෝධිසත්වයෝ නම් වෙති. පසේ බුදුබව සඳහා පෙරුම් පුරන තැනැත්තා ප්‍රත්‍යේක බෝධි සත්වයෝ නම් වෙති. ශ්‍රාවක බෝධිය සඳහා පාරමිතා පුරන තැනැත්තා ශ්‍රාවක බෝධි සත්වයෝ නම් වෙති. සාමාන්‍ය ව්‍යවහරයේදී බෝධිසත්වයෝ යනුවෙන් බෞද්ධ අප විසින් හඳුනු ලබන්නේ සම්මා සම්බුද්ධත්වය උදෙසා පෙරුම් පුරන මහා බෝධිසත්වයන් වහන්සේලා බවද කිව යුතුය.

සම්මා සම්බෝධිය යනු අපගේ ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ වැනි තමන් වහන්සේ විසින්ම ස්වොත්සාහයෙන් සහ ස්වාධීනව  නිර්වාණාවබෝධය කොටගෙන ඉන් අනතුරුව මිනිසුන්, දෙවියන්, බ්‍රහ්මයන් ආදී වශයෙන් වූ සෙසු සත්වයෝද සසරින් මිදවීම සඳහා ධර්ම දේශනා කරනු ලබන්නා වූ මහා බෝධිසත්ව කෙනෙක් විසින් නිරවාණ අවබෝධය කරගනු ලබන බෝධි මාර්ගයයි.

පත්‍යේක බෝධිය (පසේ බුද්ධත්වය) යනු තමන් වහන්සේ විසින්ම ස්වෝත්සහයෙන් සහ ස්වාධීනව  නිර්වාණාවබෝධය කොටගන්නා නමුත් සෙසු සත්වයන්ට ධර්ම දේශනා කොට නිර්වාණය අවබෝධකරවීමට අසමත් වන බෝධි මාර්ගයයි. පසේ බුදුරජාණන් වහන්සේලාගේ බෝධිය මෙයයි.

ශ්‍රාවක බෝධිය යනු කිසියම් සම්මා සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ නමක්  විසින් ආරම්භ කරන ලද්දා වූ බුද්ධ ශාසනයක ශ්‍රාවකයෙක් ලෙසින් අරහත් ඵලය ලබන නිර්වාණ මාර්ගයයි. ශ්‍රාවක බෝධියෙන් නිවන් දකින ලද්දේ නම් රහතන්වහන්සේ යන නමින් සාමාන්‍යය ව්‍යවහරයේදී අප විසින් හඳුන්වනු ලැබේ.

ඒ ඒ බෝධිය සඳහා පාරමිතා පිරීමට ගතවන අවම කාලයන් ගැන විස්තරයක් බෞද්ධ පොත පතේ සඳහන් වේ. එනමුත් මෙයින් ශ්‍රාවක බෝධිය සඳහා පාරමිතා පිරිය යුතු නිශ්චිත කාලයක් නොදැක්වේ. එසේ වුවත් කිසියම් බුද්ධ ශාසනයක අග්‍ර ශ්‍රාවකයන් වහන්සේලා(උදාහරණය:- සැරියුත්, මුගලන් අග සව් දෙනම) වර්ෂ ඒකාසංඛ්‍ය(එක් අසංඛ්‍ය) කල්ප ලක්ෂයක කාලයක් පාරමිතා පිරිය යුතු බව සඳහන් වේ. එනමුත් මෙහිදී අග්‍රශාවකයන් වහන්සේලා නොවන වෙනත් රහතන්වහන්සේලා විසින් පාරමිතා පිරිය යුතු නිශ්චිත කාලයක් සඳහන්ව නැති වීමටද විශේෂ හේතුවක්ද ඇතැම් පොතක සඳහන් වී තිබේ. එනම් ශ්‍රාවක බෝධියෙන් පාරමිතා පුරන පින්වතාට සම්මා සම්බුදුරජාණන්වහන්සේ නමක් පහළ වී බුද්ධ ශාසනයක් ඇති වන තුරු සසර සැරි සැරීමට සිදු වේ. සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ නමකගේ පහළ වීම සහ එම බුද්ධ ශාසනය පවතින කාලයක උපත ලැබීමට හැකි වීම හෝ නොවීම මත ශ්‍රාවක බෝධියෙන් නිවන් දකින තැනැත්තාගේ පෙරුම් පිරිය යුතු කාලය කෙටි වීමට හෝ දීර්ඝ වීමට හැක.

පසේ බුදුරජාණන්වහන්සේලා පෙරුම් පිරිය යුතු කාලය වර්ෂ දෙයාසාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක් බව සඳහන් වේ. පසේ බුදු රජාණන්වහන්සේලා සඳහා නිශ්චිතව පාරමිතා පිරිය යුතු කාලයක් දැක්වීමට හැකිව ඇත්තේ උන්වහන්සේලා සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් පහළ වන තුරු සසර සැරිසැරීමේ අවශ්‍යතාවයක් නොමැති වන බැවිනි. එනම් පසේ බුදුරජාණන්වහන්සේලා ස්වාධීනවම නිර්වාණ අවබෝධය කරති. ශ්‍රාවක බෝධියෙන් නිර්වාණාවබෝධයට නිශ්චිත කාලයක් දක්වා නොමැත්තේ ඇතැම් විට සම්මා සම්බුද්ධ ශාසනයක් මුණගසෙන තෙක් අතිදීර්ඝ කාලයක් අවිනිශ්චිතව සසරේ සැරිසැරීමට සිදුවන අවස්ථා තිබෙන නිසා විය හැක. එනිසා නිශ්චිත කාලයක් පාරමිතා පිරීමෙන් පසේ බුදු බව ලැබීමට හැකි බැවින් ඇතැම් පින්වතුන් පසේ බුදුබව ප්‍රාර්ථනා කරනවා වන්නටද හැක. තවද ඇතැම් පින්වතුන් ස්වාධීනත්වය අපේක්ෂාකරන බැවින් සම්මා සම්බුදුකෙනෙකුට සම්බන්ධ නොවී පාරමිතා පුරා  නිවන් දැකිය හැකි බැවින් පසේ බුදු බව ප්‍රාර්ථනා කරන බවටද අපට අනුමාන කල හැකිය.

සම්මා සම්බුදුරජාණන්වහන්සේලා පෙරුම් පිරිය යුතු කාලයන් ගැනද පැහැදිලි ව සඳහන් කළ හැක. සම්මා සම්බුද්ධත්වය සඳහා පෙරුම් පුරන මහා බෝධිසත්වයන් වහන්සේලාට ප්‍රඥාව, වීර්යය , ශ්‍රද්ධාව යනුවෙන් හැඳින්වෙන බුදුබව ලැබීමට මහෝපකාරී වන ධර්මයන් තුන සමසමව පිහිටා නැත. එම ධර්මයන් සමව නොපිහිටීම නිසා මහා බෝධිසත්වවරුන්ගේ පාරමිතා සම්පාදනය කළයුතු කාලය ඊට අනුකූලව වෙනස් වේ. ඒ අනුව පෙරුම් පුරන කාලය අනුව සම්මා සම්බුදුරජාණන්වහන්සේලා ප්‍රඥාධික, වීර්්‍යාධික, ශ්‍රද්ධාධික වශයෙන් තුන් ආකාරයකට දැක්වේ.

ප්‍රඥාධික (ප්‍රඥාව අධික) බුදුරජාණන්වහන්සේ නමක් වර්ෂ සාර අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක කාලයක් පෙරුම් පිරිය යුතුය. අපගේ ගෞතම බුදුරජාණන්වහන්සේ විසින් වර්ෂ සාර අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක් පෙරුම් පුරන ලද්දා වූ ප්‍රඥාධික බුදුරජාණන්වහන්සේ නමකි.

ශ්‍රද්ධාධික(ශ්‍රද්ධාව අධික) බුදුජාණන්වහන්සේ නමක් වර්ෂ අට අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක කාලයක් පෙරුම් පිරිය යුතු බව සඳහන් වේ. අපගේ ගෞතම බුදුරජාණන්වහන්සේට මුලින්ම බුදුවන බවට නියත විවරණ ලබා දුන් දීපංකර බුදුරජාණන්වහන්සේ වර්ෂ අට අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක් පාරමිතා පුරන ලද්දා වූ ශ්‍රද්ධාධික බුදුරජාණන්වහන්සේ නමකි.

වීර්්‍යාධික(වීර්යය  අධික) බුදුරජාණන්වහන්සේ නමක් සොළොස්(දහසය) අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක කාලයක් පාරමිතා පුරනු ලබති. මීළඟට බුදුබව ලැබීමට නියමිත මෛත්‍රී බෝධිසත්වයන් වහන්සේ සොළොසාසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂක් පෙරුම් පුරා බුද්ධත්වයට පත්වන්නා වූ වීර්්‍යාධික බුදුරජාණන්වහනසේ නමක් බව බෞද්ධ පොත පතෙහි සඳහන් වේ.

මෛත්‍රි බෝධිසත්වයන් ගැන දීර්ඝ විස්තරයක් කුරුණෑගල යුගයේ දෙවැනි පණ්ඩිත පරාක්‍රමබාහු රාජ්‍යකාලයේදී ලියැවුන “අනාගත වංශය” නම් ග්‍රන්ථයේ දැක්වේ. අනාගත වංශයට අනුව ගෞතම බුදුරජාණන්වහන්සේ විසින් සැරියුත් තෙරුණුවන්ගේ ආරාධනයක් මත මෛත්‍රී බෝධිසත්වයන්වහන්සේ පිළිබඳ විස්තරානුකූල දීර්ඝ දේශනයක් කරනු ලැබේ. එම මෛත්‍රී බෝසත් වත අනුව මෛත්‍රී බෝධිසත්වයෝ පෙර කලෙක ප්‍රභාවන්ත නම් සක්විති රජකුව සිටියදී මුහුර්ථ නම් සම්මා සම්බුදුරජාණන්වහන්සේ නමකගෙන් ප්‍රථම නියත විවරණය ලැබී ඇත. එතෙක් පටන් වර්ෂ සොළොස් අසංඛ්‍ය කල්ප ලක්ෂයක කාලයක් මහා බෝධිසත්ව පාරමිතා පුරා දැනට තුසිත දෙව් ලොව වැඩ සිටින බවද අනගත වංශයේ සඳහන් වේ.

අනාගත වංශයට අනුව මෛත්‍රි බෝධිසත්වයන්වහන්සේ බුදුබව ලබන්නේ මනුෂ්‍ය ආයුෂ 80,000ක් වන කාලයකයි. එතුමා අනාගත කාලයකදී දඹදිව පිහිටි කේතුමතී නම් නුවරක උත්පත්තිය ලබන බවද සඳහන් වේ. එතුමාගේ මෑණියන්වහන්සේ බ්‍රහ්මවතී නම් වන අතර පියාණන්වහන්සේ සුබ්‍රහ්ම නම් පුරෝහිත බ්‍රාහ්මණයෙකි.

මෛත්‍රි බෝධිසත්වයන්සේගේ මෙරට විසූ ප්‍රකට රජ පවුලකට ඇති සම්බන්ධය දැක්වෙන ගාථා පාඨයක් පාලි මහාවංශයේ දැක්වේ. එම මහාවංශ ගාථා පාඨය අනුව ගැමුණු රජතුමා මෛත්‍රි බුදුරජාණන්වහන්සේගේ බුද්ධ ශාසනයේ දකුණත් සව් වන්නේය. තවද ගැමුණු රජතුමාගේ බාල සහෝදරයා වූද එතුමාගෙන් පසුව රජකමට පත් වූ සද්ධාතිස්ස රජතුමා ආනාගතයේදී මෛත්‍රි බුද්ධ ශාසනයේ වමත් සව් තනතුර ලබන බවද සඳහන් වේ. ගැමුණු සහ සද්ධාතිස්ස රජවරුන්ගේ මව් වූ විහාර මහා දේවියත් පියා වූ කාවන්තිස්ස රජතුමාත් මෛත්‍රි බෝධිසත්වයන් වහන්සේ බුද්ධත්වයට පත්වන ආත්ම භවයේ උන්වහන්සේගේ මව සහ පියා වන බවද එහි සඳහන් වේ. තවද ගැමුණු රජුගේ පුත් සාලිය කුමාරයා මෛත්‍රී බෝධිසත්වයන්ගේ බුදුබව ලබන ආත්ම භවයේ එතුමාගේ ප්‍රත්‍රයා වන්නේය යනුවෙන් පාලි මහවංශ පාඨයේ වැඩිදුරටත් සඳහන් වේ. පාලි මහාවංශයේ අන්තර්ගත මෙම පාඨයට එකඟ නොවන සහ ඒ ගැන මෙකල ගවේෂණයක යෙදෙන මූකලන්ගමුවේ පඤ්ඤාන්ද හිමියන් සහ මානෑවේ විමලරත්න හිමියන්ට අනුව නම් පාලියට පරිවර්තනය කිරීමට පෙර තිබු සිංහල මහවංශයට ලියන ලද්දා වූ අටුවාවක සඳහන් වන පරිදි පරිවර්තනයේදී මෙම පාලි පාඨය අන්තර්ගත කිරීමට එකල විසූ ඇතැම් භික්ෂූන්වහන්සේලා එකඟතාවය පලකොට නොමැත. තවද මූකලන්ගමුවේ පඤ්ඤාන්ද සහ මානෑවේ විමලරත්න හිමිවරුන් විසින් දැනට කරගෙන යන ගවේෂණයට අනුකූලව පසුගියදා එලි දක්වුන ග්‍රන්ථයක සඳහන් වන්නේ ගැමුණු රජතුමා මෛත්‍රී බෝධිසත්වයන් බවට සිතිය හැකි කරුණු කාරණා හමු වී ඇති බවයි. ඉදිරි කාලයේදී මෙවා අතරින් කුමන වූ මතයක් තහවුරු වුවද මෛත්‍රී බෝසතාණන්වහන්සේට ලංකා ද්වීපයට පැහැදිලි සම්බන්ධයක් තිබෙන බව නම් කිව හැක. තවද මෛත්‍රී බෝධිසත්වයන් වහන්සේ බුද්ධත්වයට පත්වීමේදී පිටදෙන බෝධි වෘක්ෂය නා ගස බවද අනාගත වංශයේ සඳහන් වේ. මෙකල ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික වෘක්ෂය වන්නේද නා ගසයි. මෙය හුදු අහම්බයකින් සිදු වූවක් නම් නොවන බව අපගේ අදහසයි.

මෛත්‍රී බෝධිසත්වයන් වහන්සේ යනු නාථ නම් දෙවියන්ම බවටද මෙරට ජනයා අතර ප්‍රකට අදහසක් පවතී. එනමුත් ඇතැම් පොත පතක සඳහන් වන්නේ නාථ දෙවියන් අවලෝකිතේෂ්වර නම් වූ මතු බුදුවන වෙනත් බෝධිසත්වයන් වහන්සේ නමක් බවයි. ඒ කෙසේ වුවත් අපගේ අදහස නම් ශක්‍ර දෙවියන්ද ඇතුළුව බොහොමයක් දෙවි වරුන්ගේ තනතුරු සෑම කලකම එකම පුද්ගලයෙක්(දෙවියෙක්) විසින්ම හොබවන්නේ නොමැති බවයි. බෞද්ධ ක්‍රමයට අනුව සදෙව් ලොවටම අධිපති වන ශක්‍ර දේව යනු දෙව් ලොව ප්‍රධාන තනතුරයි. එය තනතුරක් බැවින් කාලයෙන් කාලයට ශක්‍ර දේව තනතුර හොබවන්නාද වෙනස් වේ. ගෞතම බුදුරජාණන්වහන්සේද පෙර කලක බෝධිසත්වයෙක් ලෙස පාරමිතා පුරද්දී ශක්‍ර දෙවියන් බවට ආත්ම භාවයන් ලබා ඇත. උන්වහන්සේ එක් අවස්ථාවකදී ශක්‍ර දේවෙන්ද්‍රව සිටිදී නියත විවරණ පවා ලබා ගෙන ඇත. මේ නිසා ශක්‍ර දේව තනතුර අයුරින්ම, නාථ දේව තනතුරද පෙර කලෙක අවලෝකිතේෂ්වර බෝධිසත්වයන් විසින් හොබවන ලදුව මෙකලදී එම තනතුර මෛත්‍රි බෝධිසත්වයන්වහන්සේ විසින් හොබවනවා වීමටද ඉඩ ඇත. තවද මෛත්‍රී බෝධිසත්වයන්වහන්සේ තුසිත දෙව්ලොව වැඩ වාසය කරන බව සීහලවත්ථුව නම් බණ කතා අඩංගු ග්‍රන්ථයක ඇති මෛත්‍රී බෝසත් කතාවකද සඳහන් වේ.

මෛත්‍රි බෝසත් පුවත ගැන විස්තර දැක්වෙන ආනාගත වංශයේ මෙලොව අනාගතය ගැන, අනාගතයේදී පහලවන මෛත්‍රී බෝධිසත්වයන් සම්බන්ධ කර ගනිමින් විස්තර කෙරී ඇත. අනාගත වංශයට අනුව මෙලොව දැනට පවතින මනුෂ්‍ය ආයුෂය ක්‍රමයෙන් පිරිහීමට ලක් වේ. ඒත් සමඟම මිනිසුන්ගේ ගුණ යහපත් කම් ද අනුක්‍රමයෙන් පිරිහෙන අතර මිනිසුන් අතර ගැටුම්ද බහුල වේ. මෙසේ සාමාන්‍ය මනුෂ්‍යයකුගේ පරමායුෂය අවුරුදු දහයක කාලයක් දක්වා ක්‍රමයෙන් අඩු වේ. එකලදී ජීවිත කාලය ඉතාමත් කෙටි නිසා ආත්මාර්ථකාමී, තණ්හාව අධික, වහා කිපෙන සහ කලබලකාරී මිනිසුන් සිටින සමාජයක් ඇති වේ. අනාගතයේදී මෙම පරමායුෂය අවුරුදු දහය වන කාලයේදී මිනිසුන් අතර එකිනෙකා මරාගැනීමෙන් විශාල ගැටුමක් ඇති වේ. එම ගැටුම එක් දිනයක උපරිමයට පත් වන ලදුව මහා පරිමාණ මනුෂ්‍ය ඝාතනයක් සිදු වෙන බවද සඳහන් වේ. එයින් දිවිගලවා ගනු ලබන්නේ මනුෂ්‍යයන් අතරින් සුළු ප්‍රමාණයකි. එම මහා කලහය අවසානයේ ඉතිරි වන මනුෂ්‍යයන් කිහිප දෙනා පසුව එකිනෙකා මුණ ගැසී සිදු වූ විනාශය ගැන අතිශය කම්පාවට පත් වී ඉන් මත්තටවත් යහපත් ජීවිත ගත කිරීමට කතිකා කරගෙන ඒ අනුව යහපත්ව ජීවත් වීම අරඹන බව අනාගත වංශයේ සඳහන් වේ. එම යහපත් දිවි පැවැත්ම නිසා පරම්පරාවෙන් පරම්පරාවට ඔවුන්ගේ ආයුෂ අනුක්‍රමයෙන් වැඩිවේ. එම යහපත් ගතිගුණ වඩන මනුෂ්‍යයන්ගේ ආයුෂ අසංඛය දක්වා වැඩි වන බවද අනාගත වංශයේ සඳහන් වේ. අනතුරුව එම අසංඛයක් දීරඝායුෂ ඇති මිනිසුන් අතර බොරුකීම ආදී වශයෙන් අකුසල් ක්‍රියා ආරම්භ වීමෙන් නැවතත් ක්‍රමයෙන් ආයුෂ පිරීහීමකට ලක් වේ. මෙසේ ආයුෂ පිරිහීමේදී මනුෂ්‍යායුෂය වර්ෂ අසංඛයේ සිට වර්ෂ 80,000 දක්වා පිරිහෙමින් ක්‍රමයෙන් අඩු වේ. එම මනුෂ්‍ය පරමායුෂය 80,000ක් වන කාලයේදී දඹදිව කේතුමතී නම් නුවරක මෛත්‍රී බෝධිසත්වයන් උපත ලබා අනතුරුව සම්මා සම්බුද්ධත්වයට පත්වන බව අනාගත වංශයේ සඳහන් වේ.

මෛත්‍රී බුදුරජාණන්වහන්සේ මේ මහා භද්‍ර කල්පයේ පහලවන අවසාන බුදු රජාණන්වහන්සේ බවද පොත පතෙහි සඳහන් වේ. උන්වහන්සේගේ මෛත්‍රී බුද්ධ ශාසනය පරිහාණියට පත්වීමෙන් බොහෝ කාලයකට පසු වෙනත් බුදුකෙනෙකු පහල වීමට පෙර කල්ප විනාශයක් සිදු වේ. එම කල්ප විනාශයේදී ආභස්සර නම් බ්‍රහ්ම ලෝකයෙන් මෙහා පිහිටි සියලුම රූපාවචර බ්‍රහ්ම ලොකයන්, දිව්‍ය ලෝක හය, මනුෂ්‍ය ලෝකය සහ අපාය ආදි ලෝකයන් සියල්ලමද අභාවයට පත් වේ. අනතුරුව තවත් අති විශාල කාලයකට පසුව නැවතත් මනුෂ්‍ය ලෝකය ඇතුළු පෙර දී විනාශ වී ගිය ලෝක සියල්ලම ක්‍රම ක්‍රමයෙන් බිහි වේ. මෙම කල්ප විනාශයෙන් පසුව අළුතෙන් ආරම්භ වන කල්පයේ දී පහල වන්නේ එක් බුදු කෙනෙක් පමණක් බවද අනාගත වංශයේ සඳහන් වේ.

අප ජීවත් වන මෙම කල්පයේදී කකුසඳ, කෝණාගම, කාෂ්‍යප, ගෞතම යන බුදුන්වහන්සේලා සතර නම පහල වූ සේක. තවද අනාගතයේදී මේ කල්පයේදී පහල වන පස්වන බුදුරජාණන්වහන්සේ වන මෛත්‍රී බුදුහු පහල වෙති. අනාගත වංශයේ සඳහන් ආචාර්්‍යය මතයට අනුව කල්පයකදී උපරිම වශයෙන් බුදුවරුන් පස් නමක් පහල විය හැකි බව කියවේ. කල්පයකදී මධ්‍යම වශයෙන් බුදුවරුන් හතර නමක් හෝ තුන් නමක් හෝ දෙනමක් වශයෙන් පහල විය හැක. එමෙන්ම අවම වශයෙන් කල්පයකදී එක් බුදුරජාණන්වහන්සේ නමක් වත් පහල වන බවද අනාගත වංශයේ සඳහන් වේ. අප ජීවත් වන මෙම කල්පයේදී උපරිමය වන බුදුවරුන් පස්නමක් පහලවන කල්පයක් බැවින් මෙය භද්‍රකල්පයක් ලෙසින් එහිදී හැඳින්වේ.

බුදුදහමට අනුව කල්ප විනාශයක් ඇතිවන්නේ ඈත අනාගතයේදී මෛත්‍රි බුදුරජාණන්වහන්සේ පහල වීමෙනුත් බොහෝ කාලකට පසුව බැවින් සිංහල බෞද්ධ අපට නම් ක්‍රිස්තු වර්ෂ 2012දී සිදුවන ලෝක විනාශයක් ගැන අළුතින් ඇති වී තිබෙන මතවාදයන් පිළිගත නොහැක. කෙසේ නමුත් 2012දී සිදුවනවා යැයි කියනු ලබන ලෝක විනාශය බටහිර රටවල ආධිපත්‍යයේ කඩා වැටීම වැනි වූ ඔවුන්ටම පමණක් ආවේණික වන්නා වූ, අපට අහිතකර පලපෑම් ඇති නොකරන්නා වූද ව්‍යසනයක් වීමට බොහෝ දුරට ඉඩ කඩ ඇත. තවද මෙරට වැසියන් යහපත් කල් ක්‍රියාවෙන් සිටින තාක් කල් එම ශීලයේ කුසල බලය අපට අනාගතයේ එලඹීමට ඉඩ ඇති ව්‍යසන වලින් මිදීමට ආරක්ෂාවක් වන බව බෞද්ධයන් වශයෙන් අපට විශ්වාස කල හැකි කාරණයකි. මේ ලැබුවා වූ සම්මා සම්බුද්ධත්ව ජයන්තියේදීත් ඉන් ඉදිරියටත් සිල්වත්ව යහපත් කල් ක්‍රියාවෙන් ජීවත් වීමට අපි අධිෂ්ඨාන කර ගනිමු.

මෑත කාලයේ සඟ සසුනේ වූ වාදවිවාද

සංඝ ශාසනය ඇති වූ සමාරම්භක අවස්‌ථාවේ සිටම භික්‍ෂූන් වහන්සේ අතර ඇති වූ යම් යම් ප්‍රතිවිරුද්ධ අදහස්‌ නිසා මත බේද ඇති වූ බවත් එකල්හි බුදුන් වහන්සේ සංඝයාට ඒ පිළිබඳ කරුණු වටහා දීම නිසා එම මතභේද නිරාකරණය වූ අයුරුත් බෞද්ධ සාහිත්‍යයේ දක්‌නට ලැබේ. බුදුන් වහන්සේගේ පිරිනිවන් පෑමෙන් පසුව මෙසේ ඇති වූ පරස්‌පර විරෝධී මත සමනයකර සත්‍ය හෙළිදරව් කිරීම සිදුවූයේ දැනුමැති උගත් සංඝයා රැස්‌වී සංගායනා පැවැත්වීමෙනි. ලංකාවේ ඒ සම්බන්ධව 12 වැනි සියවසේ මහ පැරකුම්බා කතිකාවත උදාහරණය. මෙය ගල් විහාරයේ ශිලා ලිපියක්‌ වශයෙන් කොට ඇත. පුරාණ මහා විහාරය අභගිරිය අතරද මෙවැනි ප්‍රතිවිරුද්ධ මතවාද ඇතිවිය. මහා විහාරිකයන් ඇත්දළ මිට සහිත විජිනිපත් භාවිතය, දත්මැද තැන තැන කෙළ ගැසීමාදියත් වැනි තවත් කරුණු ගැන අභයගිරිකයන් විරුද්ධ මත පළකර ඇත. 19 - 20 සියවස්‌වලදී ද ලංකාවේ මෙවැනි කරුණු සම්බන්ධව වාදවිවාද ඇති වී ඒවා මුද්‍රිත මාධ්‍ය මඟින්ද ප්‍රකාශයට පත්ව ඇත. එහෙත් මේවායේ විශේෂත්වය වන්නේ ඒ සියල්ල ධර්මය පිළිබඳ මතවාද නොව භික්‍ෂු විනය පිළිබඳ වීමය.

බංකුවාදය නම් වූ විවාදය 1900 ගණන්වල මුල් භාගයේදී ඇති වූයේ ඊට පෙර විහාරස්‌ථානවලට දහම් ඇසීම සඳහා පැමිණුන බැතිමතුන් බිම එලූ පැදුරක හිඳගෙන ධර්ම ශ්‍රවණය කිරීම සිරිතක්‌ වූවත් බටහිර සංස්‌කෘතිය පැතිරීමත් සමඟ යුරෝපීය ඇඳුම හැඳගත් මධ්‍යම පාන්තික පිරිස්‌ බිම හිඳගැනීමෙන් වැළකී පුටු හෝ බංකු මත හිඳගෙන දහම් ඇසීමය. මේ පිළිබඳව පක්‍ෂව මෙන්ම විපක්‍ෂව කරුණු ඉදිරිපත් වී ඇති අතර ඒ සම්බන්ධව පොත පතද ලියෑවිණි. 1910 දී මොරටුවේ මේධානන්ද හිමියන් විසින් ධම්මසාරවදීපනී නමින්ද එම වර්ෂයේදීම බුරුම ජාතික ෂ්‍යාඩෝ හිමියන් විසින් ගාරවාහාරවචිනිච්ඡය නමින්ද උස්‌ පුටුවල හිඳගෙන බණ ඇසීමට විරුද්ධව අදහස්‌ ප්‍රකාශ කර ඇත. ඒ අදහස්‌ වලට විරුද්ධව පිළිතුරු වශයෙන් කවිධජ කවිරාජ නමැත්තෙක්‌ බංකුවාද විභංගය පොත ලිවීය.

තවත් ප්‍රසිද්ධ වාදයක්‌ වූයේ පාරුපන වාදයයි. මෙය 1888 - 1898 කාලයේදී පැවතුන අතර මේ සම්බන්ධ ලිපි ගණනාවක්‌ම සමකාලීන සඟරාවලද පළවිය. භික්‍ෂූන් වහන්සේ විසින් සිවුරු පෙරවිය යුත්තේ එක්‌ උරහිසක්‌ වසාද (ඒකාංශපාරුපනය) නැතහොත් දෙඋර වසාද (උභයාංශ පාරුපනය) යන මාතෘකාව මෙයට විෂය විය. ආරම්භයේ රාමඤ්ඤ හා සියම් නිකාය දෙක අතර මෙම වාදය පැවතුනත් පසුව ඊට අමරපුර නිකායද එක්‌ වීය. උතුරු ඉන්දියාවේ පැරැණි බුදුපිළිමවල බුදුන් වහන්සේ දෙඋර වසා චීවර පෙරවීම දක්‌නට ඇත. මේ අනුව 1900 දී රාමාඤ්ඤ නිකායෙන් පාරුපනවත නම් ග්‍රන්ථය පළකළ අතර සියම් නිකායේ කොග්ගල Æණාලෝක හිමි ඒකාංශ චීවර පෙරවීම අනුමත කරමින් පාරුපනපාළි ග්‍රන්ථය ලියමින් අඳනය චීවරයට වඩා දිග් විය යුතු බවද දැක්‌වීය. කෝදාගොඩ Æණාලෝක හිමි පාරුපන සික්‌ඛා නමැති ග්‍රන්ථයද අතුරලියේ සුමංගල හිමි පුරාණ පාරුපනවත හා අති පුරාණ පාරුපනවත නම් ග්‍රන්ථ ලිවීය. අවසානයේ සියම් නිකායේ හික්‌කඩුවේ සුමංගල හිමියන්ගේ පාර්ශ්වය විෙද්‍යාදය පිරිවෙන මුල්කොට උභය පාරුපනය පිළිගෙන ඒ අනුව චීවර පෙරවීම කළහ. එසේම රාමඤ්ඤ හා අමරපුර නිකායන්ද උභය පාරුපනය අනුගමනය කළහ.

18 - 19 වැනි සියවස්‌ වලදී ඇති වූ සීමා සංකර වාද බෙහෙවින් ප්‍රසිද්ධිය. භික්‍ෂූන් වහන්සේ උපසම්පදා කිරීම සඳහා යොදාගන්නා සීමාව ලකුණු කිරීම හා බැඳ ගැනීම පිළිබඳ ශාසනික ඉතිහාසයේ බොහෝ විස්‌තර සඳහන්ය. ගොඩබිම සාදාගන්නා සීමාව (දැනට පොහොය ගෙවල්) බද්ධ සීමා වශයෙන්ද ජලාශයක සාදාගන්නා සීමාව උදකුක්‌ෙ€ප සීමාව යනුවෙන්ද හැඳින්වේ. සංඝරාජ වැලිවිට සරණංකර සංඝරාජ සමයේදී මල්වතු විහාර භික්‍ෂූන් සිය පොහොය සීමාව ඉඩ මදි නිසා එය විශාල කළේ සීමා ගල්වල මුල දක්‌වා අගල් කපා සීමා ගල නොගලවා අවශ්‍ය තරම් දුරට ඇදගෙන යැමෙනි. ඒ මන්ද සීමා ගල ගැලවුව හොත් සීමාව අවලංගුවන නිසාය. එහෙත් මෙහිදී අස්‌ගිරිවාසී භික්‍ෂූන් මල්වත්තේ උපෝෂථ සීමාව සංකර වී ඇති බවට චෝදනා කිරීමෙන් වාදයක්‌ ඇති වීය. මෙය වැළැක්‌වීමට උපදෙස්‌ දුන් සරණංකර සංඝරාජ ගැන රසවත් කථා පුවතක්‌ද ඇත. සංඝරාජ හිමියන්ගේ එක්‌ ඇසක්‌ නරක්‌ වී තිබිණි. මෙම ආරවුල විසඳීමේදී දෙපාර්ශ්වය කැඳවූ නාහිමියන් අස්‌ගිරියත් මල්වත්තත් දෙකම මගේ ඇස්‌ දෙක වාගේ ආදී ප්‍රකාශ කරන විට අස්‌ගිරි පාර්ශ්වයේ භික්‍ෂුවක්‌ මල්වත්තේ පංසල ඔබ වහන්සේගේ කොයි ඇස වගේදැයි ප්‍රශ්න කළේ ලු. අමරපුර නිකාය ඇතිවීමෙන් පසු අභිනවයෙන් පැවිදි වූ පිරිස්‌ බොහෝ වූයෙන් බලපිටියේ මාදුගඟේ සෑදූ සීමා මාලකයට යැමට ලෑලි පාලමක්‌ යෙදීය. සියලු භික්‍ෂූන් එහි ඇතුළු වීමෙන් පසු සීමා මාලකය හා ගොඩබිම අතර සම්බන්ධය නැති කිරීම සඳහා පාලමේ සීමාමාලකයට සම්බන්ධවන කොටසේ පාලමක්‌ වැනි වූ ලෑලි ඉවත් කළේය. 1845 දී සිදුවූ උපසම්පදාවේදී සීමාව ලකුණු කරගත්තේ ගඟේ ජලය ගෙන මාලකය වටා විසිකිරීමෙනි. 1851 දී අමරපුර නිකායේ තවත් පාර්ශ්වයක උගත් භික්‍ෂුවක්‌ වූ ලංකාගොඩ ධීරානන්ද හිමි මෙම සීමාව වැරැදි බව (සංකර වී ඇති බව) පවසා එහි උපසම්පදා වූ සියලු දෙනාගේ උපසම්පදාව වලංගු නැතැයි ප්‍රකාශ කළේය. උන් වහන්සේ දැක්‌වූයේ වීසිකළ ජලය පාලමේ වැදීම නිසා මාලකය ගොඩබිම හා සම්බන්ධවූ බවකි. ඒ අනුව ඒ සියලු දෙනාට නැවත උපසම්පදා වීමට බල කෙරුණු අතර නැවත උපසම්පදාවේදී උපසම්පදා වර්ෂ ගණන් ගැනීම අනුව පෙර ජ්‍යෙෂ්ඨයන්ව සිටි අය කනිෂ්ඨයන් බවට පත්වීමත් ඒ අනුව නව ජ්‍යෙෂ්ඨයන්ට නමස්‌කර කිරීම ඔවුන්ට සිදුවීමත් නිසා මහත් අවුලක්‌ සිදුවුණි. 1857 දී ධීරානන්ද හිමි බුරුමයේ සංඝරාජ හිමිට මේ පිළිබඳ විස්‌තර ලියවිල්ලක්‌ යෑවූ අතර උන්වහන්සේ සීමා විවාද විනිච්ඡය කථා නමින් ලේඛනයක්‌ ලියා එවීය. ඊට විරුද්ධ වූ අමරපුර මූලවංශික නිකායේ ප්‍රධාන අඹගහපිටියේ විමලසාර හිමි සීමා ලක්‌ඛනදීපනී නම් පොත ලිවීය. මෙම වාදය දැඩිසේ පැවතුන අතර සමහර වාදයන් සඳහා පොලිස්‌ ආරක්‍ෂාව දීමටත් අධිකරණයට යැමටත් සිදුවී ඇත. මෙම වාදය වැළැක්‌වීමට බුරුමයෙන් එවූ ජාගර හිමියන් විසින් ලංකා ශාසන විසුද්ධි කථා නම් පොත ලිවීය. විමලසාර හිමියන්ගේ සීමා ලක්‌ඛනදීපනියට විරුද්ධව අමරපුර සද්ධම්මවංශික නිකායේ එවකට නායක රන්දොඹේ ධම්මාලංකාර හිමි සීමා නව දප්පන ග්‍රන්ථය ලිවීය. මෙම වාදය වසර 20 ක්‌ පමණ පැවැතුණ අතර ඒ සම්බන්ධ ලිපි ලේඛන රාශියක්‌ පලවිය. අවසානයේ කාණ්‌ඩ දෙක අනුනිකාය දෙකක්‌ වශයෙන් බෙදී ගියේය.

සංඝයා වහන්සේට දානය දීම පිළිබඳව ද මේ ආකාරයෙන්ම වාදයක්‌ ඇති විය. ඒ දානය දිය යුත්තේ කුමන ආකාරයේ සංඝයාටද යන්න මුල්කොටගෙනය. මේ වාදය නිසා 1886 දී දුස්‌සීල දාන විනිච්ඡය, 1889 දී සංඝ භත්ත විවාද විභේදනිය නමින්ද ග්‍රන්ථ පළවිය. බුව. 2440 පානදුරේ ඤාණවිමල තිස්‌ස හිමි සංඝ භත්ත විභාජනිය නමින් පොතක්‌ පළ කළේය. 1895 දී අන්ද්‍රියෙස්‌ අප්පුහාමි නමැත්තෙක්‌ මේ මාතෘකාව මත දුස්‌සීල මර්දනය නමින් පොතක්‌ ලියා ඇත. 1900 දී දුස්‌සීල සරණාගමනාදී විනිච්ඡය නම් ග්‍රන්ථය පළවී ඇත.

කතරගම දෙවි, පත්තිනි ආදී දෙවිදේවතාවුන්ට විහාරවල දේවස්‌ථාන සෑදීම හා ඇදහීම ගැන ඊට විරුද්ධව රාමාඤ්ඤ නිකායෙන් ප්‍රකාශයෙන් කිරීම හේතුවෙන් ඇති වූ වාදය මත 1898 දී උඩුගම්පොල ධර්ම කීර්ති හිමි විසින් බුද්ධලබ්ධි විසෝදනියද 1904 දී තොටගමුවේ පඤ්Æමෝලිතිස්‌ස විසින් සදාචාර විභාවනිය ද ලිවීය. 1895 දී මෙම වාදයට සම්බන්ධ වෙමින් එස්‌. එල්. පෙරේරා නමැත්තෙක්‌ රාමඤ්Æවාද භංගය පොත පළ කළේය. ඒ අතර සියම් නිකාය විවේචනය කරමින් අමරපුර නිකායේ භික්‍ෂුවක්‌ ම්‍රම්මවංස විනිශ්චය පොත ලියා ඇත. ඊට පිළිතුරු වශයෙන් සියම් නිකායික භික්‍ෂුවක්‌ විසින් ශ්‍යාමනිකාය දීපනියද 1902 දී තොටගමුවේ පඤ්Æතිස්‌ස විසින් රාමඤ්ඤ දුර්මත විදාරණිය ද ලිවීය. වර්තමානයේ පවා රාමඤ්ඤ නිකායේ විහාරස්‌ථානවල දේවාල අඩුවී ඇත්තේ මේ නිසාය.

තෙරුවන් වැඳීමේ ක්‍රමය පිළිබඳව මෙවැනිම විවාදයක්‌ ඇතිවීම නිසා 1899 දී කතළුවේ ධම්මරංසි හිමි විසින් කතළුවේ නමස්‌කාරවාදය ග්‍රන්ථය ලියා පළකළේය. ඊට පෙර 1889 දී දොඩන්දුවේ සරණජෝති හිමි නමස්‌කාරවාද විදාරණිය ලිවීය. 1924 දී සුධීරානන්දතිස්‌ස නම් හිමි නමක්‌ නමස්‌කාරදීපනිය ලිවීය.

පිරිත් කීම පිළිබඳවද මෙවැනිම වාදයක්‌ ඇති වීය. ඒ නිසා 1907 දී ඒ. ජී. ඒ. පෙරේරා නමැත්තෙක්‌ පරිත්තවාද විනිච්ඡයො ග්‍රන්ථයද 1909 දී කේ. ඩී. ඩයස්‌ නමැත්තෙක්‌ පරිත්තවාද විනෝදනී වර්ණනාවද 1910 දී ඒ. ඒ. ඒ. පෙරේරා විසින් පර්ත්තවාද භේචයද ලියා ඇත. මේ ආකාරයෙන්ම අධිමාස පිළිබඳවද වාදයක්‌ ඇතිවීය. ඉහත කී අයුරින් විශේෂයෙන් පසුගිය ශතවර්ෂ දෙක තුළ මෙවැනි වාද ගණනාවක්‌ සිදුවී ඇති අතර ඒ සම්බන්ධ ඇති ලිපි ලේඛනවල ඒ ගැන වැඩිමනත් විස්‌තර දක්‌නට ලැබේ.


අනුෂි තිසරා කාරියවසම්

හාල්මැස්‌සාගෙනුත් කමටහනක්‌

මේ ලිපිය ලියූ ස්‌වාමීන් වහන්සේ මේ වන විට කොහි වැඩ සිටිනවාදැයි මම නොදනිමි. එහෙත් උන්වහන්සේ මේ පිං බිමේ කුමක්‌ හෝ ගැඹුරු වන ගැබක අලි, කොටි, වළසුන් මැද ඒක විහාරීව දහම් සුව විඳිමින් සිටිතැයි මම විශ්වාස කරමි. මේ ඝෝර කටුක සංසාරයේ බිය දැක, මේ ආත්මයේදීම සසර දුකින් එතෙරවීම අදිටන් කරගනිමින් සෘජුව නිවන් මගෙහි ගමන් කළ උන්වහන්සේ ලබා ඇති මගඵල ගැන කියන්නට තරම් මම සමතෙක්‌ නොවෙමි. එහෙත් උන්වහන්සේ වැඩිය යුතු බවුන් වඩන උතුමකු බව කියන්නට මම නොපැකිලෙමි. තම අවබෝධය මෙන්ම අත්දැකීම්ද උන්වහන්සේ සතු වූ කුඩා පොත් හතරක සංස්‌කරණය නොකළ සටහන් ලෙසින් මා අතට පත් කළ උන්වහන්සේ නෙපෙනී ගියහ. එහෙත් ඒ සටහන් කෙතරම් දාර්ශනිකද? ගැඹුරුද? ආශ්චර්යමත්ද?

නිවන් මගට පිළිපන් ගිහි පැවිදි උභය පාර්ශ්වයන්ට මෙය අගනා පූජාවක්‌ වනු ඇතැයි මගේ පුහුදුන් සිත කියයි. මේ සියල්ල ඔබ වෙත ඉදිරිපත් වුවද ඒවා ලියූ උන්වහන්සේගේ නාමය හෙළි නොකරන සේ කරන ලද අයෑදුමක්‌ද විය. කර්තෘ අඥත වුවද මේ සියල්ල ඔබ හැමගේ යහපතට හේතුවනු නිසැකය. එනිසාම මා ලද ඒ අතිශයින් අගනා දහම්පඬුර ලිපි මාලාවක්‌ ලෙස ඔබ අතට පත් කිරීමට මට ඉඩ දුන මැනවි!

නියමිත වේලාවට දායක පිරිස දානය දාන ශාලාවේ මේසය මත තබා ඇත. එළවළු හතරක්‌, බතක්‌, පළතුරු, කැවිලි ඊට අයත්ය. දායකයන් ඉවත්ව ගිය පසු ඔබට මෙහෙම හඬක්‌ ඇසෙනු ඇත.

"සැරට මොකුත් නැහැ. හාල්මැස්‌සො ටිකක්‌ බඳිමු ද?"

කප්පිය කුටියේ විනයානුකූලව පාවිච්චිකිරීමට වියළි ආහාර ඇත.

ඔබ සාමනේර නිසාම හාල්මැස්‌සන් සුද්ද කිරීම ඔබට පැවරෙනු ඇත. ඔබ එයට නොගැටෙන්න. මඟහැර නොයන්න. අභියෝගයට මුහුණදෙන්න. සමහර විට ඔබ මස්‌ මාංශ නොවළඳන කෙනෙක්‌ වෙන්න පුළුවන්. ඒ ගැන නොසිතන්න. ඔබ ඔළුව කඩන කඩන හාල්මැස්‌සා සංසාරයේ ඔබේ මව, පියා, ඥාතියා, දරුවා ව සිටින්නට ඇතැයි සිතන්න. මේ හාල්මැස්‌සා සංසාරයේ සක්‌විති රජවද, දෙවියෙක්‌ව ද, ප්‍රේතයෙක්‌ව ද ඉන්නට ඇතැයි ඔබ දකින්න. ඔබේ ම කල්‍යාණ මිත්‍රයාව සිටින්නට ඇතැයිද ඔබ දකින්න. සෑම මනුෂ්‍යයෙකුටම, සෑම සත්වයකුටම මෙය ගලපා බලන්න. මේ හාල්මැස්‌සා සංසාරයේ පැවිදිව ඉන්නට ඇතැයි ද සිතන්න. පැවිදිව සිටියත් නැවත හාල්මැස්‌සෙක්‌ වූයේ කෙසේද යන්නත්, ඇයිද යන්නත් සිතන්න. මේ හාල්මැස්‌සා සංසාරයේ තම කුසින් රහතන් වහන්සේලාවද බිහිකොට ඇතැයි සිතන්න ඔබ දක්‍ෂ වන්න.

ඔබ ලබන මේ අවබෝධය නිසා, හාල්මැස්‌සාටද ඔබ හදවතින් පිංදෙන්න. බලන්න ඔබ හාල්මැස්‌සෙක්‌ගෙන් ලැබුව කමටහනක ගැඹුර.

හොඳයි, ඔබ මට හාල්මැස්‌සො අතගාන්න බැහැ. මම නිර්මාංශයි කියලා ගැටුනා නම්, ආරණ්‍යය හැර ගියා නම් ඔබට මේ කමටහන ලැබෙනවාද?

ඔබ දැන්ම ඉක්‌මන්වෙන්න අවශ්‍ය නැහැ. හාල්මැස්‌සා තුළ සත්වයෙක්‌ පුද්ගලයෙක්‌ ඉන්නවාද කියලා දකින්න. මුලින්ම ලැබුණ කමටහන ප්‍රයෝජනයට ගන්න. සංසාරයේ ගැඹුර දකින්න. සංසාරය ගැන බිය ඇතිකරගන්න. ඒ වැඩීම තුළ ඔබේ ප්‍රඥාව ත්‍රිව්ර වන විට ඔබට අවබෝධය ලැබේවි. හාල්මැස්‌සා තුළ සත්වයෙක්‌ පුදගයෙක්‌ නොමැත, එහි ඇත්තේ අනිත්‍ය භාවයට පත්වන ධාතු කොටස්‌ පමණක්‌ම බව ඔබට මෙලෙස වැටහෙන්නේ නැතිනම් ඔබ ඉවසන්න. ඔබට ප්‍රඥාව වැඩෙන විට මෙම ධර්මතාවය අවබෝධවේවි.

ඔබ මෙවන් අවබෝධයක්‌ ලබමින් පසුවනවිට හාල්මැස්‌සො බැඳුම රසබලන අය ලබන්නේ රස තෘෂ්ණාව පමණක්‌ බව සිතන්න. වර්තමානයේ ගිහි වුවද, පැවිදි වුවද ඔහු නැවත සසර හාල්මැස්‌සෙක්‌ වීමේ ඉඩකට එසේම විවෘතව පවතින බව දකින්න ඔබ දක්‍ෂ වෙන්න.

සසර නැවත මව්කුසක්‌, බිත්තරයක්‌ තුළට නොයන්නට ඔබ දක්‍ෂ වන්න. එසේ නොවුණහොත් යම් දවසක මෙම හාල්මැස්‌සාම මිනිසකුව ඉපිද, ඔබ හාල්මැස්‌සෙකුව ඉපිද ඔබවද මෙපරිද්දෙන් බැඳුමට ගනු ඇත. පෙර බවයක මේ හාල්මැස්‌සා පැවිදිව කළ ක්‍රියාව වර්තමානයේදී ඔබ නොකරන්න. ඔබ නිර්මාංශයෑයි උදම් ඇනීමෙන්, ඔහු මාංශයෑයි පිළිකුල් කිරීමෙන්, දිව ඉල්ලන ඉල්ලන රස දීමෙන් රැස්‌වෙන්නේ තන්හාවයි. ඔබ කළ යුත්තේ රස ඉල්ලා ඇතිවූ සිත අනිත්‍ය බව දැකීම පමණක්‌මය.

"මේ ඝෝර, කටුක, භයානක සංසාරයේ භිය දැක,
මේ ආත්මභාවයේම සසර දුකින් එතෙර වීමට අධිෂ්ඨාන කරමින්,
වීර්ය වඩමින්, නිවන් මග පුරන, "දක්‍ෂ", ගිහි පැවිදි උතුමන්ට
පමණක්‌ මේ අහිංසක ව්‍යයාමය උපකාරයක්‌ම වේවා!
ශක්‌තියක්‌ම වේවා!
මාර්ගයක්‌ම වේවා!
තම තමන්ට වැටහෙන ප්‍රමාණයට තම තමන්ගේ ජීවිත වලට ගලපාගනිත්වා!
අර්ථ හෝ ව්‍යාකරණ වැරදි ඇතොත් ඔබ නොකළ වරදකට ඔබ නොගැටේවා!
අනුනටද අනුකම්පා කෙරේවා!
වැරදි නැතොත් නිවැරදි දෙය නිවැරදි ලෙස දකීවා!
මෙහි සටහන් හැම අර්ථයක්‌ තුළින්ම ඔබ සැමට යහපතක්‌ වේවා!
තමා තමාටම පිහිටකොට ගනිත්වා.."
යෑයි උන්වහන්සේ ඒ පොත් පෙළ ඇරඹුමේ ලියා ඇත්තාහ.

ඉන්ද්‍රජිත් සුබසිංහ

Jayarathna Sri Lanka History 12 of 12- Pahadili itihasayak Natuwa Pahadi...

Jayarathna Sri Lanka History 11 of 12 - Sudu Mahatturu ape itihasaya var...